Ik moest toch een beetje lachen toen ik afgelopen zaterdag in Trouw las van een student communicatiekunde die tot haar schrik erachter kwam dat ze wel 20 sollicitatiebrieven geschreven had en nog geen baan kon vinden. Ze heeft duidelijk niet de jaren 80 en begin jaren 90 meegemaakt van de vorige eeuw. Waarom lachen om dit verhaal?
Hieronder een paar dingen die ik meegemaakt heb de afgelopen 4 jaar in het onderwijs:
Barbados
– Ik viel in voor een overspannen docent en gaf een cursus projectmanagement aan HBO studenten. Vlak voor het examen (150 studenten) kwam een student naar me toe of het examen voor hem wat eerder gepland kon worden, want hij was door zijn ouders gevraagd om op vakantie te komen naar Barbados.
– Andere opleiding: Het tentamen was 20 vragen meerkeuze. Toen meer dan 60 % van de studenten minder dan 14 vragen goed had, moest de norm omlaag, omdat er anders te weinig studenten zouden slagen. Wat weer zou leiden tot problemen met de subsidie. Voldoende bij 12 vragen goed of meer (ongeveer wat je haalt met verstandig gokken).
– Ik sprak een manager van een grote aardoliemaatschappij voor de ontwikkeling van een trainingsgame. Hij zei me dat ze in het hele westen geen geschikte kandidaten kunnen vinden om bij hen te werken (ook niet als ze een diploma hebben). Daarom zijn ze maar hun eigen kandidaten gaan opleiden. Als een sollicitant enigszins redelijk lijkt, krijgt hij het voordeel van de twijfel. In Azië konden ze nog wel gemotiveerde en kundige mensen vinden…
– Ik heb een hoge pet op van de opleiding “interactie design” van de HKU. Mensen die deze opleiding gedaan hebben, hebben mooie bedrijven als Ranj en IJsfontein opgericht en ik ken ook een hoop goede freelancers en werknemers die daar gestudeerd hebben. Sinds enkele jaren zijn er heel veel opleidingen die “iets” doen met internet: interactieve media, digitale media, multimedia, etc. Omdat studenten een toelatingsexamen moeten doen voor de HKU en NIET voor de andere opleidingen, zijn er nu veel minder studenten aan de HKU en veel meer aan de nieuwe opleidingen. Daar hoef je namelijk geen toelating voor te doen…u begrijpt dat ik mijn twijfels heb over de kwaliteit van de nieuwe opleidingen.
Dyslexie
– Ervaring van een collega docent van me:”Studenten hadden hun werk niet gedaan. Het zou te moeilijk zijn omdat ze dyslectisch zouden zijn. Ik vroeg een groep studenten wie er dyslectisch waren: 20 handen omhoog. Ik vroeg wie er officieel een briefje heeft van de dokter dat hij/zij dyslectisch is: 2 personen.” ….het lijkt wel als er nu problemen zijn dat het dan aan de school, aan de docent, aan dyslexie of ADHD ligt (in die volgorde) maar nooit en te nimmer aan de (inzet van de) student!
– De invoering van competentiegericht onderwijs zou er toe moeten leiden dat studenten ‘competent’ hun opleiding verlaten. Helaas is -wat ik meestal gezien heb- is de praktijk dat studenten helemaal niet meer getoetst worden (ouderwetse examens passen namelijk niet in competentiegericht onderwijs). In plaats daarvan moeten de studenten nu mooie powerpoint presentaties houden waarin ze hun eigen ontwikkeling ‘aantonen’.
– Een onderzoek onder studenten aan een HBO toonde aan dat ze het allerbelangrijkste vinden:
1. hun sociale leven 2. hun materiële zaken (ipod, laptop) 3. hun bijbaantje 4. hun familie 5. hun studie. Het zijn ook allemaal belangrijke dingen, maar laten we wel eerlijk wezen: de meeste studenten studeren dus niet 40 uur per week. (uitgezonderd zware studies zoals geneeskunde en ingenieurs opleidingen).
“Iets met Games”
– Studenten en leerlingen willen nu iets ‘hips’ studeren: ‘iets’ met games, ‘iets’ met design. Als ik ze dan op een open dag uitleg dat je heel goed moet zijn in wiskunde om daarin te slagen, haken ze af (misschien is het mijn stijl van uitleggen die niet enthousiasmeert, wie weet).
– Bij een sollicitatie voor een stage webdesign, komt een student. We vragen hem of hij wat kan laten zien, maar meer dan een halve website heeft de derdejaars student niet gemaakt. We vragen hem hoe hij het gedaan heeft en zegt doodleuk: “ik moet dan even mijn boek HTML erbij pakken want ik weet niet meer precies hoe het moet”. Oh ja, hij wilde ook minstens 800 euro stagevergoeding en bij voorbaat minimaal een 8 als cijfer van ons, anders kwam hij niet.
– Ik krijg elke maand wel een mailtje in de trant van:”Hey Wouter, ik ben en ik heb geen diploma ik heb een aparte kijk op het leve en ik zit de hele dag te game dus ik heb veel ervaring mee. Kan ik bij U kome werke? Ik wil wel even nog wete hoeveel ik kan verdienen. Op zich hoef het niet veel te zijn, want ik game is mijn leven.” Enzovoort.
Ik kan zo nog wel even doorgaan. Het zou bijna grappig zijn als het niet zo triest was. Gelukkig zijn er nog veel studenten die wel hard werken en hun studie serieus nemen. Maar voor een niet on-significante groep is de balans tussen wat ze daadwerkelijk kunnen en hoe ze zich gedragen op school totaal uit balans. Kunnen we het ze kwalijk nemen? Misschien niet, ze hebben ook niet de jaren 80 en begin jaren 90 meegemaakt. En ook de algemene achteruitgang van het onderwijs (minder leraren, minder goed betaalde leraren, minder goede leraren, geklooi met onderwijsvernieuwing) heeft een belangrijke rol in de teruggang van kwaliteit buiten de schuld van de studenten om.
De crisis
In het oosten zeggen ze: zonder crisis geen verandering. Deze crisis zal bij een grote groep studenten het besef laten ontstaan dat ze bijna niets kunnen met hun diploma, dat ze niet geleerd hebben om te werken/studeren en dat ze eigenlijk niet echt iets kunnen wat waarde heeft op de arbeidsmarkt. Het positieve is dat de vraag naar goede diploma’s zal blijven. Sommige economen zien een recessie als een grote schoonmaak in de economie: zwakke bedrijven verdwijnen, schulden moeten worden gesaneerd en excessen (belachelijke topsalarissen) en inefficiënte zaken zullen verdwijnen (tenzij een overheid ze nog even een tijdje besluit te subsidiëren). Ook het onderwijs is aan een grote schoonmaak toe. Het wordt allemaal beter: studenten komen weer op tijd, ‘docent’ wordt weer een respectabel beroep en toppers uit het bedrijfsleven zullen blij zijn met een docentenbaan, studeren is niet meer voor de lol maar wordt hoofdzaak, studenten spreken mij en andere docenten aan met ‘u’ en ‘mijnheer’, geen discussies meer of de ipod uit moet tijdens de les (want die kunnen ze toch niet meer betalen), studenten zijn stil als ik spreek en als ik een brief of email krijg staat er boven: “Weledelgestrenge ingenieur Baars,”. Het is jammer dat ik geen prof ben, dan zou het nog mooier klinken.